پایش سیستم هیدرولوژیک حوضه آبریز نیشابور با استفاده از تکنیک سنجش از دور

شبیه سازی دقیق هیدرولوژیک حوضه های آبریز می تواند نقش مهمی در فهم رفتار هیدرولوژیک حوضه داشته باشد. پیچیدگی های حاکم بر روابط هیدرولوژیک، سختی در اندازه گیری مستقیم مولفه های هیدرولوژیک، تاثیرات متقابل و گاه تاثیرگذار مولفه های مذکور بر یکدیگر، تغییرات مکانی و زمانی خصوصیات هیدرولوژیک و نیاز به پردازش همزمان حجم زیادی از داده ها، محققین را ناچار به استفاده از مدل های هیدرولوژیک در سطح حوضه آبریز نموده است. در این تحقیق به منظور مدل نمودن هیدرولوژی آب های سطحی حوضه آبریز نیشابور با مساحتی در حدود 9500 کیلومتر مربع، از مدل هیدرولوژیکی swat استفاده شده است. در این تحقیق در ابتدا مدل swat با استفاده از داده های جریان آبراهه ای واسنجی و اعتبارسنجی گردید. برای واسنجی بازه زمانی سال های 1376 تا 1386 انتخاب شده است. واسنجی بر اساس داده های جریان آبراهه ای در سه ایستگاه اندراب، خرومجموع و حسین آباد صورت پذیرفت. نتایج حکایت از بروز مقادیر ضریب همبستگی 85/0، 87/0 و 97/0 و مقادیر 84/0، 77/0 و 92/0 برای ضریب نش- ساتکلیف به ترتیب در سه ایستگاه آب سنجی مذکور دارد. همچنین مقادیر معیارهای p-factor و r-factor که حکایت از عدم قطعیت مدل دارند در سه ایستگاه مذکور به ترتیب 48/0، 46/0 و 3/0 و 44/0، 28/0 و 28/1 به دست آمده اند. مرحله اعتبارسنجی مدل بر اساس داده های جریان آبراهه ای نیز در بازه زمانی 1386 تا 1389 صورت پذیرفته که منجر به مقادیر 94/0، 74/0 و 71/0 برای ضریب همبستگی شده است. از آنجا که واسنجی یک مدل هیدرولوژیک همچون swat تنها با استفاده از مقادیر جریان آبراهه ای منجر به نادیده گرفتن نیمی از چرخه هیدرولوژیک منطقه خواهد شد، مجددا مدل با استفاده از داده های تبخیر- تعرق واقعی واسنجی گردید. بدین منظور الگوریتم sebal بر روی تصاویر سنجنده modis در بازه زمانی سال های 1380 تا 1389 به اجرا درآمده و نهایتا مقادیر تبخیر- تعرق واقعی ماهانه برآورد شده اند. برای واسنجی مدل از بازه زمانی سال های 1380 تا 1386 و برای اعتبارسنجی مدل از بازه زمانی سال های 1387 تا 1390 استفاده شده است. نتایج واسنجی مدل در 24 زیرحوضه منتخب در این مرحله بسیار مناسب ارزیابی گردید به نحوی که ضرایب همبستگی میان 68/0 تا 92/0 و ضریب نش- ساتکلیف در بازه 59/0 تا 91/0 متغیر بوده اند. مقادیر ضرایب همبستگی در مرحله اعتبارسنجی نیز در بازه 72/0 تا 94/0 و ضریب نش- ساتکلیف در بازه 67/0 تا 93/0 متغیر بوده است. همچنین مقادیر معیارهای p-factor و r-factor در مرحله اعتبارسنجی مدل به ترتیب در بازه 57/0 تا 88/0 و 44/0 تا 91/0 در نوسان بوده اند.